Theo Hakkert‘Iets bestaat zonder dat je er naar kijkt’
Het staat vrij achteloos op de achterflap: ‘Niet verder vertellen is een ontroerend en sprookjesachtig vervolg op Waar was je nou, de roman die bekroond werd met de Libris Literatuur Prijs 2006′.
Klopt dat wel? Ik zou het geen vervolg noemen, zeker niet in de betekenis van: hier gaat het verder, nadat we de hoofdpersoon in vrij benarde positie achter hebben moeten laten, uitgeput na alle avonturen in het vorige deel.
K. Schippers is bezig op ragfijne wijze zijn boeken, al dan niet in achterwaartse richting, aan elkaar te koppelen. Zonder het er al te dik bovenop te leggen. Eigenlijk zijn er maar een paar plekken waar hij in Niet verder vertellen aan Waar was je nou refereert. Luchtig en grappig, zo doet hij dat. Omdat hij nu eenmaal zo schrijft, althans in zijn recentere werken.
K. Schippers loopt op een expositie. Ben Berndsen, die Schippers’ werk beter kent dan Schippers zelf en bijvoorbeeld een wandelroute heeft gemaakt, gebaseerd op dat werk, wijst hem op een foto aan de wand. Schippers kent haar niet. Het is Chris. ,,Allemachtig, een vrouw uit m’n eigen boek.”
Zoals het in een boek van Schippers betaamt en gebruikelijk is, liggen de werkelijkheidsniveaus weer eens zo dicht op elkaar dat de personages zo van het ene in het andere lopen. Voor ‘Chris’, zo schrijft hij, hebben meer vrouwen model gestaan. Tine, een ‘royale vriendin’ van zijn moeder bijvoorbeeld ook.
Waarna hij terloops schrijft: ‘Ook de vijftienjarige uit Een liefde in 1947 gaat min of meer op in Chris’.
Op zo’n moment is het handig om even naar de boekenkast te kunnen lopen en Een liefde in 1947 er bij te pakken. Waarbij vooral opvalt hoe anders K. Schippers is gaan schrijven. In 1985 schreef Schippers klassieker en schuwde hij lange, beschrijvende alinea’s niet. In deze eeuw is zijn stijl frivoler geworden, luchtiger, ingedikt – maar met veel zuurstof.
(En hoe programmatisch moeten we de titel Niet verder vertellen eigenlijk lezen?)
Chris, Tine en dan is er ook nog Sanne. Waarbij de echte Sanne niet volledig samenvalt met die in het boek – ware het niet dat wij beide Sanne’s kennen uit het boek.
Schippers lezen is accepteren dat personages verdwijnen in de foto’s waar ze naar kijken om zo een achteloze tijdreis te maken. Het begin vaak van nostalgische, lucide herinneringen. Gebeurt ook hier zo weer, althans iets dergelijks. Zijn moeder duikt op in het ‘tegenwoordige’ verhaal, nadat hij haar heeft gezien op een foto van toen. De tijd dat ze zich liet schilderen en fotograferen door Breitner.
Terwijl de roman nog zo eenduidig begint. K. Schippers reist naar Turijn om de schilderijen van De Chirico te bekijken en naar Stampa voor voetsporenonderzoek naar Giacometti, de beeldend kunstenaar van de iele, hoge, slanke bronzen.
Hoe verstrengeld de werkelijkheden ook raken, het proza van Schippers blijft helder en zinnenstrelend. Goed opletten en je komt de mooiste ideeën tegen.
Wat te denken van deze: ‘Iets bestaat zonder dat je er naar kijkt en als je er wel naar kijkt, misleidt het je’.
Maar dat is interessant. K. Schippers schrijft dat iets bestaat zonder dat je er naar kijkt.
Hoe dichtte hij het ook weer, in Liefdesgedicht, eind jaren zeventig?
‘De dingen hebben jou nodig om gezien te kunnen worden’.
Is dit nou met elkaar in tegenspraak of niet?
K. Schippers: Niet verder vertellen
222 blz., 18,99 euro. Querido