Theo HakkertUitdagende tijden voor wie gewend is zich te identificeren met de verteller(s) in een roman. Wie wil een kogel zijn die in een soldaat binnendringt? Wie een katheter in een pisbuis? Wie een dodelijk virus? Wie wil de kunstmest zijn die wordt gebruikt in een bermbom?
Wie zich identificeert met de vertellers zal dit allemaal meemaken bij het lezen van Anatomy of a Soldier, het klinisch-loeiharde debuut van Harry Parker, een Engelse oorlogsveteraan die beide benen heeft verloren in de Irak-oorlog – hij was toen 32 – en nu zelf in staat is geweest zijn levensverhaal op baanbrekende wijze onder te brengen in een roman. Een roman die zich moeiteloos schaart onder de grote oorlogsromans, de beste recente na Kevin Powers, The yellow birds.
Het verhaal van Tom Barnes, de soldaat in Anatomy of a Soldier wordt verteld niet aan de hand van, maar door de objecten om hem heen. Het begint onschuldig. Met de stift waarmee hij zijn nummer op zijn bezittingen schrijft. Nummer, daar heb je het al. Alles in deze roman is erop gericht de soldaat te ont-menselijken. Hij is niemand, hij is een nummer – en dat is al heel wat. Hij stelt nog minder voor dan de laarzen waarin hij loopt (zo lang hij zijn benen nog heeft), de helm die hij draagt, de brancard waarmee hij naar de operatiekamer wordt gereden.
Dit is alleen voor koudbloedigen. De demolitie van een soldaat.
Parker heeft de bijpassende toon gevonden. Een klinische toon, beschrijvend, zonder emoties. Hoe zou een kogel ook emoties moeten tonen? Waar zitten de zenuwen in het scalpel waarmee een chirurg de romp opensnijdt?
Wat hij ook goed doet, Parker, is spelen met de tijd. Deels chronologisch, maar deels ook niet, waardoor de lezer al snel weet wat hoe gruwelijk de gruwelen gaan worden, de pijn, de operaties, de amputaties, de gekte in het hoofd, de wanhoop. Dus hij loopt op een bermbom? Ja, hij loopt op een bermbom, en het is de kunstmest in die bom die het allemaal uitlegt.
Harry Parker heeft zijn levensverhaal in literatuur omgezet. Het is een manier om opnieuw mens te worden. De wijze waarop hij dit heeft gedaan, met deze distantie en koelte, suggereert dat hij tot veel meer in staat is. Maar voorlopig is dit indrukwekkend genoeg. Hij loopt op kunstbenen. Op 30 maart is hij bij Border Kitchen in Den Haag.
Harry Parker: Anatomy of a Soldier
252 p’s. Faber & Faber
Vertaald als Anatomie van een soldaat.
Vertaling: Paul van der Lecq
Hollands Diep, 19,99 euro.