Home
Recensie: Jesús Carrasco - De grond onder onze voeten

 

Jesús Carrasco (1972) was bijna klaar met De vlucht, de roman die een internationale bestseller zou worden (25 vertalingen) en in Nederland bekendheid verwierf als ‘het geitenboek’, toen hij in zijn geboortestreek Extramadura zijn handen in de grond stak, aan de aarde rook en wist waar zijn volgende roman over zou gaan.

Het boek is er nu en vastgesteld kan worden dat Carrasco een uitdagende roman heeft aangedurfd. Een hele stap verder dan De vlucht. Zoals hij zelf deze week in Amsterdam zei: gelaagder. Hij schuwt perspectiefwisselingen niet en hij speelt een fraai spel met zijn verteller. Dat maakt de roman wellicht minder toegankelijk, maar literair is De grond onder onze voeten veel interessanter dan De vlucht.

Niet dat hij alles overboord heeft gehoord. Er valt ook veel te herkennen. Zo is andermaal onduidelijk in welke tijd de roman speelt of in welk land. Het blijft bij hints. In een tijd na een oorlog, dat is meteen duidelijk.
Beetje bij beetje voedt Carrasco de lezer met informatie. Zo blijkt pas na een tijdje dat de verteller een vrouw is. Dat er sprake was van een leger en een oorlog. Dat zij in een huis op een heuvel woont. Dat het land (Spanje?) veroverd is en de slag verloren. Dat er iets is met haar zoon, Thomas.

Ze is de vrouw van een kolonel die op basis van zijn rang in een goed huis mag wonen. Verder mag er veel niet. Als op een dag een man hun tuin binnendringt, zwijgt en zich niet weg laat sturen zonder terug te keren, is het zaak dat de legerleiding het niet hoort. Contact met dit soort losers is verboden.
Maar de vrouw, die zodra de roman op gang kom de naam Eva krijgt, trekt zich zijn lot aan. Dat wil zeggen: het vermoeden van zijn lot. Ze weet niks van hem, maar ze heeft altijd al willen schrijven en dus besluit ze – een sluipenderwijs genomen besluit – zijn leven te bedenken. Net zo beetje bij beetje als Carrasco de lezer met info voedt, bedenkt zij het leven van deze Leva. De auteur laat zijn verteller de biografie van Leva bedenken. Een verdubbeling die lezers even door moeten hebben. Ze kan het net zo goed fout hebben. Eva probeert door zo logisch mogelijk door te denken op haar eigen bedenksels. Het is als het skelet van T-rex bouwen op de basis van de vondst van één botje.
Leva zou in het leger hebben gezeten, bij de oorlog betrokken zijn geweest, zijn gemarteld, zijn gezin hebben verloren. De man zelf zwijgt de hele roman. Als hij wat zegt, is het Eva die denkt hem te horen.

Wat ze bedenkt neemt enorme proporties aan. De oorlogsgruwelen liegen er niet om. Eva stelt zich het onvoorstelbare voor. Ze aanvaardt de consequenties die het voor haar en haar kolonel heeft. Uiteraard duikt op een gegeven moment in haar gedachtelijn Thomas op en zo blijken ze meer gezamenlijk te hebben dan zij eerst had gedacht. Tegen het eind schakelt Carrasco kort over naar de jij-vorm en dan, in het 87e en laatste, korte hoofdstuk lijkt dan eindelijk Leva aan het woord.

Weer een roman, net als De vlucht dus, waarin het ene personage het andere in bescherming neemt. ,,Dat is de kern van het leven”, sprak Carrasco in Amsterdam. ,,Het zou liefde kunnen zijn.”
Helemaal aan het eind staat het woord waar de roman uit voortkwam: aarde. Voor Carrasco staat dat voor de verbondenheid met de plek waar je vandaan komt.
Verschil met De vlucht is er ook. Zijn stijl is kaler. Lange zinnen wel, zo nu en dan, en in een mooie cadans. Maar uitgebeend, en daarmee een stijl die is toegesneden op het diepgravende, harde, schokkende oorlogsverhaal dat hij Eva laat bedenken. ,,Dit boek gaat over pijn, ja”,” bevestigde Carrasco. Hij beloofde dat zijn derde roman een komedie zal zijn. Maar daar meende hij geen woord van.
De grond onder onze voeten is een indrukwekkende roman, waarvoor Carrasco een deel van de research in Nederland deed. Hij woonde met zijn gezin een tijd in Amsterdam en heeft voor scènes die in een concentratiekamp spelen onderzoek gedaan op het NIOD. Momenteel wonen ze in Edinburgh. De Nederlandse vertaling is de eerste. De roman is al aan vijftien landen verkocht.

Jesús Carrasco: De grond onder onze voeten
Vertaling: Arie van der Wal
255 blz., hardcover, 19,99 euro
Meulenhoff
(6 oktober in de winkel)