Theo HakkertNegen jaar geleden vatte de titel van het tweede boek van Walter van den Berg zijn literaire biotoop bondig samen. Bondiger kan niet. West.
Het werk van Van den Berg speelt zich af in Amsterdam-West. Slotervaart. Osdorp, Bluebanddorp, Sierplein. Veel straat- en pleinnamen in Schuld, de nieuwe roman, zijn vierde. Het boek moet na te wandelen zijn, of te scooteren. De schrijver doet geen pogingen tot mystificatie van het decor. Ook zijn stijl is puur what you see is what you get.
Veel dialoog, kort, snauwerig. Want zo spreken ze in West, althans de personages in deze roman die onnadrukkelijk actueel is. Illegale Polen in een te kleine flat. Afpersing per iPhone met seksfilmpjes. Veel kleine criminaliteit te midden van beunhazerij en fraude.
Maar ook doodslag. En eigenlijk is die uitzondering wat de handeling in gang zet. De doodslag op een niet bijster populaire kerel. De dader draait twee jaar de bak in. Waarna hij zijn plek in West opnieuw moet zien af te pissen. Wie kent hem nog, wie wil hem nog kennen? Hoe dik is het bloed van een familie?
Iedereen heeft schuld, maakt schuld, geen aflossing helpt. Het waterbedeffect: hier schuld vereffenen, zorgt voor nieuwe schuld verderop. Een wereld waar geen ontsnappen aan is. Niemand probeert het ook. Schuld geeft in ieder geval aan dat het je niet onberoerd laat.
De broers Cor en Ron, ook te vinden in West, staan centraal. Ron klust en zingt. Als hij net zo klust als hij zingt, kun je beter meteen een andere beunhaas bellen. Cor is schrijver. ‘Meneertje vwo’ noemt Ron hem spottend.
Mogen wij hier een alter ego in zien van Van den Berg? Ik kan moeilijk een auteur een cameo in zijn eigen roman verbieden, maar de figuur Cor kan heel goed zonder. Dit is niet een roman die zonder extra auteurslaag kan. Laat onverlet dat Cors idee om een toneelstuk te schrijven over een cruciale verjaardag van lang geleden goed weergeeft hoe iedereen vastzit in zijn eigen schuldgevoel over wat er is gebeurd. Maar niemand weet dat van iedereen precies.
De dialogen die hij probeert te schrijven zijn de ene keer te pompeus en de andere keer te subtiel. Waarmee Van den Berg iets prijsgeeft over de stijlkeuze die hij zelf heeft moeten maken.
De doodslag is het Dreh- und Angelpunkt in deze sterke roman. De geschiedenis voor, de geschiedenis na. Boven ieder hoofdstuk staat de datum en wie centraal staat in wat volgt. Het verhaal vliegt heen en weer in de tijd. Al even ogenschijnlijk moeiteloos als de manier waarop Walter van den Berg deze kleine kroniek van een kansarme buurt heeft geschreven.
Walter van den Berg: Schuld
224 bladzijden, 19,95
Das Mag