Portret van een vrouw zonder de vrouw

Recensie: Andrea Camilleri - Noli me tangere

Hedendaagse Italiaanse literatuur en een vrouw die zich per se niet wil laten zien. Wie denkt dan niet onmiddellijk aan Elena Ferrante? De schrijfster met dit pseudoniem zou zijn ontmaskerd, maar daar zat dus niemand op te wachten, omdat het totaal niet ter zake doet.
Laura Garaudo wil zich ook niet laten zien. Ze is vertrokken naar haar zomerhuis, beweert ze, en sindsdien is ze spoorloos, tot wanhoop van haar man, de beroemde schrijver Mattia Todini. Hij schakelt de politie in.
Voila, het beginpunt van Noli me tangere, de verfrissend sterke nieuwe roman van Andrea Camilleri. De Siciliaan, vooral bekend als schepper van inspecteur Montalbano, bijgenaamd ‘de Siciliaanse Maigret’, is 91 jaar inmiddels, maar zijn speelse geest en vlotte pen heeft hij nog volop. Noli me tangere is het bewijs dat je mooi oud kunt worden.

Laura is een vrijgevochten vrouw, beeldschoon. Ze schrijft zelf ook, al houdt ze de roman die ze heeft gewrocht angstvallig binnenboord. Alleen haar hartsvriendin heeft het manuscript mogen lezen. Laura is tijdens haar studie in de ban geraakt van Fra Angelico, de vroege Renaissanceschilder, en dan met name van zijn schilderij Noli Me Tangere.
Noli Me Tangere, raak me niet aan. Woorden van Jezus gericht aan Maria Magdalena toen hij, na zijn wederopstanding, in de gedaante van tuinman aan haar verscheen en zij hem desondanks herkende. Ze stak haar hand uit, maar Jezus week terug: Noli Me Tangere.

Het levensverhaal van Laura krijgen we in dialogen voorgeschoteld, zonder dat ze zelf aan het woord komt. Sterker nog, Laura Garaudo komt in het hele boek als personage niet voor – lieg ik, maar ik  mag niks verraden.
Het zijn dialogen tussen haar man, haar vele minnaars (waar haar man van weet), haar vriendin, haar huishoudster, haar docent, inspecteur Maurizi en diens commissaris uit wie het beeld van Laura oprijst. Waar is ze en waarom is ze überhaupt weg? Waarom zet ze een auto-ongeluk in scène? En wat hebben al die schilderijen met de titel Noli Me Tangere ermee te maken? Giotto schilderde het tafereel, Titiaan, Correggio, Hans Holbein de jongere, en ook Fra Angelico dus.

Tussendoor plaatst Camilleri zogenaamde artikelen uit de krant over de verdwijningszaak, e-mails, brieven en kattebelletjes, maar het is verder in dialoogvorm geschreven. En buiging richting The Cocktail Party, het toneelstuk van T.S. Eliot, dat hij ook nog eens ingenieus in de roman heeft vervlochten – en dat met het grootste gemak. Vooral is het zijn manier om de roman een lekker tempo mee te geven. Dave Eggers deed het in dialogen in Uw vaderen, waar zijn zij? En de profeten, leven zij voor eeuwig?, maar dat voelt nu veel geforceerder aan dan hier, in Camilleri’s roman.

Laura is een complexe vrouw, iedereen zegt het. Maar niemand, zeker geen van de mannen in haar leven, beseft de consequentie van deze bewering. Ze pretenderen haar te kennen, menen haar te doorgronden, durven over haar te oordelen. Sneu zijn ze, stuk voor stuk. Ze staan in hun hemd. Zo is het boek ook een portret van de mannen uit Laura’s leven. Hier krijgt Noli me tangere een extra lading. Je snapt haar.

Dit portret van een vrouw zonder de vrouw is een van Andrea Camilleri’s beste romans. Vlot, verraderlijk luchtig. Geschreven geheel conform Italo Calvino’s adagium: diepgang moet je aan de oppervlakte verbergen.

Theo Hakkert

Andrea Camilleri: Noli me tangere
Vertaling Els van der Pluijm
158 blz., 19,95 euro
Serena Libri