Sara Baume is een nieuwe naam in de Ierse literatuur. Ze is dit jaar te gast op Crossing Border. Mooi en terecht, want Spill Simmer Falter Wither is een zeldzaam fraai debuut.


Beetje bij beetje komt het verhaal naar buiten. Hortend en stotend. Zoals te verwachten valt bij een man als Ray. Een outcast, een misfit. Hij is 57 en alleen, heel erg alleen. Zijn vader is anderhalf jaar geleden overleden. Het zijn feiten die hij met tegenzin loslaat. Feiten waarvan je als lezer weet dat ze uiteindelijk wel komen. Al zijn ze toch schokkender dan verwacht, zoals dat ook het geval is in A Little Life van Hanya Yanagihara. Sara Baume weet de lezer al net zo mee te zuigen de romanwereld in.

Ray woont in een kleine, claustrofobische kustplaats in Ierland. Op een dag valt zijn oog op een kleine advertentie die is opgehangen in de etalage van een uitdragerij annex kringloopwinkel. Een annonce eigenlijk. De foto toont een hondenkop. Een hond, in een kennel. Met één oog. Die moet hij hebben, die wil hij redden, die moet zijn eenzaamheid verlichten.

Spill Simmer Falter Wither – Iers voor de vier jaargetijden die het boek duurt; het boek is in het Engels – vertelt het verhaal van Ray en zijn hond One Eye. Over hoe ze aan elkaar moeten wennen, over het ongeduld van de hond en het geduld van de eigenaar.

Over zijn afkomst ook en zijn ervaringen in het leven. ‘I haven’t fought in any wars or fallen in love. I’ve never even punched a man or held a woman’s hand. I haven’t lived high or full, still I want to believe I’ve lived intensely, that I’ve questioned and comtemplated my squat, vacant life, and sometimes even, understood’.

Verderop wordt het al donkerder. Hij moet niets hebben van kinderen. Moeder was weg. Halverwege het boek zegt hij en passant dat hij geluk wantrouwt.

Hoe eenzaam hij is, maakt Baume op prachtige wijze duidelijk in een scene die meteen laat zien hoe Ray’s relatie met zijn ouders is geweest. Hij koopt fotolijstjes voor aan de muur en hangt ze op, met die standaardfoto’s er nog in van de gelukkige gezinnetjes die de fabrikant er in heeft gestopt om de verkoop te bevorderen. Hij heeft geen familie en dus geen foto’s.

Iets soortgelijks overkomt Ray in een fastfoodrestaurant. ‘There’s a picture on the wall showing a smiling child, and the child is advocating various accroutements to my chips. In the next picture, the child has been joined by a full set of smiling parents, and altogether they are sharing a Chicken Family Box. Now I look away and out the window. I remind myself that they are just models told to pose, that in reality, they aren’t even related.’

Sara Baume vertelt het verhaal in de ik-vorm als het over Ray gaat en laat hem in de jij-vorm tegen zijn hond praten. Op een dag gaat het mis op het strand. De hond valt een kind aan en Ray ziet zich gedwongen te vluchten. Tijden lang rijden ze rond, maar er is iets wat Ray aan huis bindt.

panorama strand

De liefde die hij voelt en geeft aan de hond heeft alles te maken met de getroebleerde relatie die hij had met zijn vader. Laag voor laag pelt Baume dat verhaal af tot de kern blootligt. Ze doet dat in een stijl vol empathie, in een rijk idioom, niet uitleggerig. Ze laat de scènes voor zich spreken, pregnante scènes zonder uitzondering. Onvergetelijk is die voorin het boek waarin ook Sara Baume ook de sluier van haar literatuuropvattingen oplicht.

Een oude buurvrouw heeft Ray, toen hij nog heel klein en jong was, verteld dat alles is gevuld met verhalen. ‘This is when I was extremely little, too little to understand that most things don’t exactly mean what they seem, that meaning is flighty thing’.

Had hij het wel begrepen, dan had hij nooit zijn teddybeer opengesneden om de verhalen er uit te laten. Later keert deze beer, Mr. Buddy, nog weer terug in de roman ook. Een zeldzaam knap debuut.

 

Sara Baume: Spill Simmer Falter Wither
215 blz. circa 11 euro
Tramp Press

Stommelen Stampen Slaan
Vertaling: Jan Willem Reitsma
240 blz., 19,99 Querido

Foto: strand bij White Bay. Volgens de Ierse criticus en schrijver Joseph O’Connor speelt de roman van Sara Baume in deze buurt, bij Co Cork.
© foto Dave Brookes