Bloedbroers is het standalone vervolg op Made in Sweden, waarin Anders Roslund en Stefan Thunberg in 2014 het schokkende verhaal van een bende bankovervallers romantiseerden, die Zweden eind vorige eeuw in zijn greep hield. VersTwee zocht het schrijversduo op in Stockholm. Een reportage langs de plekken van het waargebeurde misdaadverhaal.


Stefan Thunberg is de broer van een bende bankovervallers die Zweden aan het einde van de vorige eeuw op zijn grondvesten liet schudden. Anders Roslund deed er als jonge misdaadjournalist voor televisie verslag van. Twintig jaar later is het bizarre verhaal de basis voor hun misdaadroman Made in Sweden.

Het is zijn sterkste herinnering. Stefan Thunberg beschrijft hoe hij – 19 jaar en student aan de Kunstacademie – het huis van zijn oudste broer binnenliep. ,,Hij nam me mee naar de logeerkamer. Tilde een deel van de vloer op. Ik zag een kluis. Hij pakte een afstandsbediening. Een ruimte opende zich. In een kelder die hij onder de kluis had gebouwd verborg hij meer dan tweehonderd gloednieuwe automatische wapens. Ik zag tweehonderd wapens en een enorme hoeveelheid zware munitie! Mijn broers hadden ze buit gemaakt tijdens een overval op een militaire basis. Ze zouden er bankovervallen mee plegen. Rijk worden. Mijn broers.” Nooit hetzelfde geweer twee keer gebruiken, was hun motto.

Stockholm, een vroege maandagmorgen. Anders Roslund neemt zijn telefoon op, hoort dat zijn gasten buiten staan en komt naar beneden. Hier, in deze hippe wijk in de luwte van het centrum van Stockholm, heeft hij zijn writers-den. Hier schreef hij samen met Stefan Thunberg de ongelooflijke thriller Made in Sweden, gebaseerd op het waargebeurde verhaal van drie broers die een masterplan bedenken om nooit meer geldzorgen te hebben. Niet veel later vormen ze de bende achter de grootste reeks gewelddadige bankovervallen uit de Zweedse geschiedenis, de bende die bekend zou worden als het Militaire Verbond, vanwege de militaire precisie waarmee ze opereerden. Hun band werd gesmeed toen ze opgroeiden onder het juk van hun extreem gewelddadige vader, een band die tot het uiterste wordt getest. Lukt het ze hun steeds ambitieuzere plannen uit te voeren en uit handen van de politie te blijven?

Een verhaal dat tot de verbeelding spreekt. Opgetekend door Anders Roslund (1961) die zich na een leven als onderzoeksjournalist voor de Zweedse televisie op het schrijven van misdaadromans stortte. ,,Ik had het gevoel dat fictie meer impact zou hebben”, zal hij later zeggen. In de boeken die hij samen met Börge Hellström schreef, stelt hij misstanden in de samenleving aan de kaak. ,,Ik wil laten zien wat de gevolgen van misdaad zijn. Dat werkt beter in een roman.”

Made in Sweden schreef hij samen met Stefan Thunberg (1968), de naam achter de scenario’s van onder meer de Wallander-serie en ‘Van Veeteren’ op televisie. Een razend spannend, goedgeschreven verhaal van dik 700 pagina’s. Meer dan een pageturner zou het niet zijn geweest, ware het niet dat Made in Sweden het levensverhaal is van Stefan Thunberg. In het boek plegen Leo, Felix en Vincent, drie broers, bankovervallen die steeds grimmiger en inventiever worden.

‘Ik rook het zweet, voelde de spanning’

Stefan Thunberg is de vierde broer. Terwijl hij naar de Kunstacademie ging, beraamden zijn broers de overvallen. En voerden ze uit. En hoewel Stefan niet betrokken werd, wist hij overal van. ,,Ik wist wat ze deden. Wat hun plannen waren. Hun aanpak werd steeds grotesker. Ik wist alleen niet precies waar en wanneer ze zouden toeslaan.” Als hij naar het huis van zijn oudste broer ging, vertelt hij, kon hij er zomaar middenin lopen. ,,Ik rook het zweet, voelde de spanning. Ze spraken er ook gewoon over. Het was alsof ik in een film zat. Mijn broers waren over een lijn gestapt waar ik niet overheen kon.”

Hij weet nog goed, vertelt hij in alle vroegte in het schrijversappartement van Anders Roslund, die eerste keer. ,,Ze hadden een geldtransport overvallen. Alles tot in detail voorbereid. Alleen hadden ze er geen rekening mee gehouden dat de geldauto automatisch beveiligd was.” Hij beschrijft hoe hij zag dat zijn oudste broer de glazen vissenkom in zijn woonkamer vulde met bankbiljetten. ,,Onvoorstelbaar.” Maar hij zag ook de teleurstelling. ,,Ze hadden veel meer kunnen buitmaken. Het had negen miljoen kunnen zijn.” Die teleurstelling maakte dat hij wist: ,,Ze stoppen niet. Ze gaan door tot de big hit. Of tot ze worden opgepakt.” Banken beroven zou routine worden. ,,Het abnormale werd normaal.”

 

Een uur later staan we voor een troosteloos flatgebouw in de grijze wijk waar Stefan Thunberg destijds woonde. Hij wijst op een raam op de verdieping. ,,Daar ben ik opgegroeid.” Met een vader die er zomaar op los kon slaan, zijn vrouw mishandelde en zijn zoons leerde dat geweld een antwoord is. ,,Mijn vader liet ons zien waar je moest slaan om iemand het hardst te raken. Dat oefenden we op een boksbal. Op een keer, toen mijn oudste broer op school werd getreiterd door een groepje jongens, dwong hij hem ze te molesteren. Mijn broer deed dat. Waarom? Ik denk dat hij mijn vader wilde laten zien dat hij loyaal was. Een goede leerling. Een geboren leider. Een goede leider neemt altijd zijn verantwoordelijkheid.” Anders Roslund: ,,Geweld was jouw vaders taal.” Stefan lacht. Waarom hij het verdrietige verhaal weglacht? Hij haalt zijn schouders op. ,,Wat kan ik anders?”

‘Ik was gek op mijn broers. Hield zelfs van mijn vader’

roslundthunberg 1In de auto, op weg naar het meer waar de bende – die inmiddels was uitgebreid met een jeugdvriend en vader zelf – na tien kraken en een wilde achtervolging uiteindelijk werd opgepakt, probeert Stefan Thunberg duidelijk te maken hoe het kon dat hij overal van wist, maar toch zweeg. ,,Je stapt nooit uit je familie. Dat leerden wij ook.” Je moet niet vergeten, zegt hij, dat voor hem de omgeving waarin hij opgroeide normaal was. ,,Ik was gek op mijn broers. Ik hield zelfs van mijn vader. Nu ik volwassen ben, weet ik dat zijn gewelddadigheid verschrikkelijk was. Dat kan ik niet rechtvaardigen. Maar hij was een getroebleerde man. Hij kwam uit Joegoslavië, uit de oorlog, uit een cultuur waar geweld anders wordt gewaardeerd dan bij ons. Ik haat hem, maar ik hou ook van hem.” Anders Roslund: ,,Ik heb nooit zo’n sterke band gezien tussen broers. Stefan heeft ze jaren in de gevangenis moeten opzoeken. Ze belden altijd met elkaar.” Zelfs toen de bende werd opgepakt en zijn broers werden verhoord, klapte niemand uit de school. ,,De politie heeft lang gedacht dat ze alleen verantwoordelijk waren voor de laatste bankoverval die de ultieme had moeten worden. Als de jeugdvriend die ook tot de bende behoorde niet was gaan praten, hadden ze dat nog steeds gedacht.”

Ook Stefan is destijds ondervraagd. ,,Eén keer, een paar uur lang. Daar bleef het bij. Want mijn broers hadden verteld: ‘Stefan is de kunstenaar. Hij had er niets mee te maken’. Dat werd geloofd.”

‘Ik haat je, maar I love this fucking book’

Thuis bij Stefan Thunberg, onder een glas bier en een late lunch komt het contact met zijn broers nu ter sprake. Hun gevangenisstraf zit er al een paar jaar op. Ze werken nu in de bouw, vertelt hij. ,,Eén studeert. Hij wil uit dat milieu komen.” Dat is de broer waar hij nu even geen contact mee heeft. ,,Hij heeft het er moeilijk mee dat ik dit boek heb geschreven.”

Stefan is in september getrouwd. Twee broers waren aanwezig. De andere broer heeft tijd nodig. ,,Hij heeft het boek gelezen, rond kerst vorig jaar. Hij belde meteen: ‘Ik haat je, maar I love this fucking book’. Dat is het laatste wat ik van hem hoorde.”

Hij heeft zijn verleden van zich afgeschreven, maar het heeft Stefan Thunberg veel gekost. ,,Ik ben gelukkig nu. Heb het een plek kunnen geven. Maar nog steeds, als het in mijn leven te goed wordt, ga ik problemen zoeken. Ik zoek de conflicten op. Als het  te mooi wordt, ga ik zieken. Pas in lastige situaties voel ik me vertrouwd. Ik heb geleerd om me veilig te voelen in situaties die niet veilig zijn. Dat gaat beter sinds ik in therapie ben geweest, maar toch.” Het verleden laat hem nooit meer los.

thunbergroslund

Made in Sweden is in tientallen landen vertaald werd, de filmrechten zijn verkocht aan DreamWorks, de filmmaatschappij van Steven Spielberg.

Bloedbroers
Anders Roslund en Stefan Thunberg
Vertaling Ron Bezemer
475 blz. 19,99 euro
De Geus

Made in Sweden
Anders Roslund en Stefan Thunberg
Vertaling Ron Bezemer
736 blz. 22,95 euro
De Geus