John Banville heeft weer een weergaloos deel toegevoegd aan zijn serie rond inspecteur St. John Strafford en Quirke, een patholoog anatoom. Collega’s, maar geen vrienden. Ook in De verdronkene gaat het niet om de misdaad.
Sinds 2006 schrijft John Banville ook thrillers, al vind ik die term helemaal niet van toepassing op de boeken die hij onder dat mom schrijft. ‘Roman’ staat dan ook op De Verdronkene, het nieuwe deel van de serie rond de Ierse inspecteur (en protestant) St. John Strafford en patholoog anatoom Quirke, die geen voornaam heeft maar wel een drankprobleem en ook is hij in de rouw na het overlijden van zijn vrouw.
Een dochter heeft hij ook, Phoebe, en die raakt in De verdronkene zwanger van Strafford, die nogal stroef reageert op dat nieuws door een week niets van zich te laten horen. Bindingsangst? Ook dat, maar ook is hij nog getrouwd, al heeft zijn vrouw scheiding aangevraagd. Wat geen sinecure is, want dan moet er een geval van actieve overspel bekend zijn. Besognes.
Wel belandt Strafford plotsklaps in bed met een vrouw die met een verdwijning te maken heeft – in dit genre meestal het signaal dat de vrouw dit doet uit berekening, want dan heeft de inspecteur geen goed verhaal meer. Slapen met een verdachte, niet goed. Dus helemaal los van de clichés van het spannende genre is Banville niet.
De serie met Strafford en Quirke speelt in de jaren 50 in Ierland. Veel historische couleur locale derhalve en geen gedoe met smartphones – prima.
Wordt er ook nog een lijk gevonden, toevallig? Helemaal los van de wetten van het genre ‘spannende roman’ zal deze Banville toch niet zijn? Of wel?
Ter geruststelling (spoilers doen er in goede boeken niet toe): er worden zelfs twee lijken gevonden, nabij de kust. Maar toch gaat het daar helemaal niet om bij de reeks. Het draait om de psychologie tussen de personages, man en vrouw. Er gaat geen Banville voorbij of ik moet denken aan Het lange afscheid, de klassieker van Raymond Chandler, de geestelijk vader van Philip Marlowe – Banville heeft Marlowe al eens als hoofdpersoon gebruikt: in The Black-Eye Blonde. In Het lange afscheid is de misdaad een bijkomstigheid.
Alle personages in De verdronkene, Strafford en Quirke incluis, hebben zo hun leugentjes, onvoorspelbaarheid en kribbigheid ook. Achter de ellebogen, heet dat. Het leven valt niet mee, de Weltschmerz is dik gezaaid en bij de politie is de rechtlijnigheid groot. Niet veel vragen stellen, indruk en onderbuik hebben het hoogste woord.
Strafford is de enige die nog een beetje buiten deze stramienen denkt. Zo hoopt hij Denton Wymes uit het cachot te kunnen houden, de voor grensoverschrijdend gedrag met kinderen veroordeelde man die ergens buitenaf woont in een caravan. Geen buurt wil hem nog in de buurt hebben. Maar hij heeft wel twee keer de pech als eerste op de plek te zijn waar zich iets heeft afgespeeld wat de komst van de politie vraagt. Eerst vindt hij een lege auto, later een van de twee lijken – en met zo’n strafblad is 1 + 1 beslist 2.
De auto is verlaten door een vrouw van een hoogleraar, maar deze man doet zo vreemd dat hij de verdenking op zich laadt, althans bij de lezer. En dan is er nog een andere man, Ruddock, als jongen schoolgenoot van Strafford – de wereld is klein.
Voor de plotlezers laat ik het hierbij.
Omdat het wat mij betreft niet om de misdaad en de oplossing gaat. Literaire lezers zouden dit boek moeten proberen om bijvoorbeeld de scene dat Strafford en Quirke – bepaald geen vrienden – op bezoek gaan bij hun meerdere die in het ziekenhuis ligt. Meesterlijk opgeschreven, met een jaloers makende souplesse. De zinnen genieten er zelf ook van hoe ze de scene mogen dragen. Eigenlijk zijn alle scenes meesterlijk die niet met de misdaad te maken hebben. De miskraam van Phoebe, de kroegscene van Strafford en Quirke – nogmaals: geen vrienden, Strafford is ronduit bang voor de onberekenbare patholoog.
Zodra het tussen Phoebe en vader Quirke weer goed lijkt te gaan en hij mogelijk een nieuwe liefde heeft gevonden, krijgt hij via Phoebe een brief van een oude liefde. Waarmee deze gloeiende roman eindigt door een vervolg onvermijdelijk te maken. Kom maar door. John Banville wordt eind dit jaar 80. Hij heeft zich geschaard in het rijtje auteurs dat ook op hun oude dag nog een ongekend hoog niveau aantikt.
John Banville: De verdronkene. Vertaling: Arie Storm. Querido.