Theo HakkertRecensie: Donal Ryan - All We Shall Know
Alle beetjes en de zwaartekracht kunnen helpen. Bij de wens zwanger te geraken is het een beproefde methode dat de vrouw na de daad met bekken en benen omhoog gaat of blijft liggen, in de hoop dat het sperma zo dieper naar binnen zwemt. Melody Shee heeft dat ook gedaan, de vrouwelijke verteller in All We Shall Know, de nieuwe, derde roman van de Ierse auteur Donal Ryan. En ja, ze is zwanger.
Alleen, Melody Shee had niet in die houding moeten gaan liggen. De man met wie ze naar bed is geweest, is niet haar man. En erger nog: het is een 17-jarige leerling van haar. Ze geeft privélessen aan hem, hij is een jonge, vrijwel analfabete Irish Traveller. De groep trekt rond, doet overal klussen, en is soms maandenlang op pad.
Waarom ze het met de jongen heeft gedaan, waarom ze de houding heeft aangenomen om zwangerschap te bevorderen? Melody Shee weet het niet. Althans, ze zegt het niet te weten, en zij is nu eenmaal de verteller in deze roman. Zo stelt ze zich ook op. Een aantal malen laat ze weten dat ze al schrijvend op een rijtje zet wat haar is overkomen en hoe haar leven in elkaar zit. Keurig gerangschikt naar de veertig weken die een zwangerschap duurt.
Dat er van alles mis is met haar huwelijk, dat mag duidelijk zijn. De roman is amper drie pagina’s ver of haar man hoort dat ze zwanger is (hij denkt van een man die Melody heeft opgedaan via internet) en hij verlaat huis, haar en haard. Terug naar zijn moeder. Terwijl Melody nu weer meer contact zoekt met haar vader, de meest zachtaardige man uit de roman. Begripvol, empathisch, dromerig, oud. Een zwijgende goedzak, te goed voor deze wereld.
Met Melody Shee als verteller spint Donal Ryan subtiel aan de draden van zijn roman. In dit boek vindt hij aansluiting bij de vertellers in Ierland. Denk eerder aan Sebastian Barry dan aan Kevin Barry. Zo schetst hij een beeld van een land waarin sociale controle en verstikkende conventies het bestaan voor niemand licht maken.
Uiteraard gaat het als een lopend vuurtje rond dat Melody en haar man uit elkaar gaan. Zijn moeder komt briesen, haar vader komt sussen. Martin Toppy, de 17-jarige verwekker van het kind, heeft geen weet van zijn aanstaande vaderschap. Hij is korte tijd later alweer vertrokken met de familie, omdat Irish Travellers dat nu eenmaal doen. Irish Travellers zijn een reizend volk, dat vooral in Ierland te vinden is, met ‘filialen’ in Engeland en de VS. De roman heeft een opmerkelijke actualiteit gekregen deze week. Op 1 maart jl heeft de Ierse regering, na langjarige gesprekken, de Irish Travellers een officiële etnische status toegekend. De hoop is dat ze hierdoor betere voorzieningen kunnen krijgen, beter onderwijs, betere gezondheidszorg, zonder daarbij hun status van onafhankelijk, rondtrekkend volk te verliezen.
De lezer krijgt een aardig beeld van hoe het er in die kringen aan toe gaat wanneer Melody binnen die groep contact krijgt met Mary Crothery, een bij haar eigen moeder in ongenade gevallen meisje uit een familie die met de Toppy’s het terrein en een verleden deelt. De vrouw en het meisje groeien steeds dichter naar elkaar toe. Niet in de laatste plaats omdat Melody veel in Mary herkent, terwijl Mary ook als een spiegelend equivalent van Martin Toppy fungeert.
De reden dat Mary in ongenade is gevallen is een mislukte relatie met een jongen uit een beruchte Travellers-familie. Dat gaat zo maar niet. Codes mogen niet worden gebroken, daar staat uitsluiting op. Ooit zal een gevecht hier een einde aan moeten maken, ook dat is een code. Uiteraard – en dit past in de literaire codes waar Ryan zich graag ondergeschikt aan maakt – valt deze finale vrijwel samen met de geboorte van Melody’s kind. Ze heeft nagedacht, gewikt, gewogen, getwijfeld. Maar de oplossing die ze vindt is zowel logisch als verrassend.
All We Shall Know is een fijne roman over overspel versus morele en sociale codes, eenzaamheid ondanks/dankzij strakke familiebanden, hoop versus vrees. Een diepe blik in een wereld waarin het leven niet op losse toon geleefd kan worden, omdat de mensen het elkaar niet toestaan. Was het dat waarom Melody Shee zo bleef liggen nadat ze met haar leerling had geslapen, om uit die band te springen, om verstikkende codes te testen en te doorbreken? Omdat het leven toch al zo uitzichtloos is? Zoiets moet het zijn.
Van Donal Ryan verscheen onlangs in Nederlandse vertaling de verhalenbundel Een stand van de zon (A slanting of the sun, uit 2015). Ook All We Shall Know zal worden vertaald en verschijnt te zijner tijd bij Koppernik.
Donal Ryan: All We Shall Know.
186 blz. (gebonden). Doubleday
foto Irish Travellers, bij Limerick Heather Buckley