recensie: auke hulst - zoeklicht op het gazonIn Zoeklicht op het gazon schetst Auke Hulst in drie episoden de eenzaamheid van Richard Nixon, president van de VS tussen 1969 en 1974. Het Watergate-schandaal dwong hem tot aftreden.
door Theo Hakkert
Een roman nu, over de eerste en tot nu toe enige Amerikaanse president die zichzelf gedwongen zag af te treden, verwijst ontegenzeggelijk naar deze tijd. Van Donald Trump werd al voor zijn inauguratie gezegd dat hij niet eens zijn eerste termijn vol zou maken. De paralellen dringen zich op bij lezing van Zoeklicht op het gazon, de nieuwe roman van Auke Hulst.
Deze roman gaat over Richard Nixon. Hij staat op het omslag, het verhaal belicht drie episoden uit zijn leven. De titel? De codenaam bij de Secret Service voor Nixon was Searchlight. En op een dag, begin september 1970, was via de kanalen van de dienst inderdaad de kreet te horen ‘Searchlight is on the lawn’.
Nixon was op dat moment net een jaar president. Hij was van ver gekomen. Begin jaren zestig verloor hij de verkiezingen van het broekie John F. Kennedy en leek het met zijn loopbaan gedaan, maar in 1968 won hij, om in 1972 herverkozen te worden.
Hulst schetst het eenzame, onbegrepen bestaan van de 37e president van Amerika. Drie episoden dus. De dag dat hij de geheime dienst gek maakte door zonder noemenswaardige beveiliging bij Lincoln Memorial te verschijnen en een gesprek aan te gaan met daar bivakkerende studenten en zwervers. De dag van ‘Searchlight is on the lawn!’
Het was niet de eerste keer dat Nixon blijk gaf van zijn diepe wens om buiten de orde te stappen, uit te breken en eigenlijk te verdwijnen. Iets soortgelijks had hij al eens uitgehaald in november 1960. Op de dag van de verkiezingen, die hij dus van Kennedy zou verliezen, verraste hij zijn begeleiders al ook door in klein gezelschap vanuit Californië de grens met Mexico over te steken en een bezoek te brengen aan Tijuana. Een presidentskandidaat die doodgemoedereerd en onaangekondigd eventjes de grens oversteekt terwijl de stemmen worden geteld – hoe bizar. In zijn memoires zou schrijven: ‘Ik verlichtte de spanning van het wachten’.
De derde episode kan op geen ander moment spelen dan de dag dat hij zijn aftreden aankondigt.
Gebaseerd op een hele bibliotheek aan boeken over, en deels van, Nixon is Hulst in deze hoofdstukken diep onder de huid van Nixon gekropen. Intelligent en getormenteerd, sluw en narcistisch, onbegrepen en geïsoleerd. Het gold hem, het geldt Trump nu. Trump die deze kerst tweette dat hij, om het met Andre Hazes te zeggen, ‘heel alleen kerstfeest zat te vieren’.
Lees wat de parallellen betreft alleen al het motto bij het eerste deel, Nocturne, 9 mei 1970. Daar citeert Hulst stafchef Bob Halderman:
‘Ik maak me zorgen over zijn gesteldheid. (…) Hij vaart nog steeds op crisisgolven, maar de kater is aanstaande en zal intens zijn’.
Hulst heeft, uiteraard, het hele verhaal van Nixon – jeugd, eenvoudige komaf, religieuze achtergrond (Quaker), politieke opkomst, comeback, de Vietnamoorlog, zijn aftreden – in de drie delen weten samen te brengen. Hij doet dat in schitterende stijl. Zo mooi dat je als lezer soms niet weet of je geacht wordt Nixon te horen denken of Auke Hulst, maar dat is klein bier.
Als psychologisch portret is de roman absoluut geslaagd. Het veelkantige karakter van de man, hoe hij zichzelf in de weg zat en toch wist door en terug te vechten, zijn partiële blindheid voor het eigen falen en zijn fouten, zijn verbetenheid, de afgunst op zijn tegenstanders met een gemakkelijkere weg naar het establishment. Ergens is het gepast dat de empathie die Hulst oproept niet overgaat in sympathie voor Nixon.
Auke Hulst: Zoeklicht op het gazon
190 blz., 20,- euro, hardcover met omslag
Ambo | Anthos
In een van de scenes in Zoeklicht op het gazon bezoekt Richard Nixon zijn moeder. Dit is haar huis in Witthier.
foto Tom
Foto Nixon in Berlijn
foto Wolfgang Schuttke