Ze kennen elkaar van het schoolplein. Werden vriendinnen. ,,Onze kinderen zaten bij elkaar in de klas, onze echtgenoten konden het goed met elkaar vinden, we gingen op vakantie samen, we hadden het leuk. Totdat…” Het romandebuut van Kim van Kooten  – de titel wordt Lieveling – vertelt het jeugdverhaal van haar vriendin Pauline Barendregt, bekend als ontwerpster. Ze werkte jarenlang voor G Star.


Voor vragen over haar jeugd heeft Pauline Barendregt altijd een paar anekdotes achter de hand. Grappige verhalen, waarmee ze de lachers op haar hand krijgt. Ze was 5 toen ze met haar moeder vanuit een achterstandswijk verhuisde naar de villa van ‘oom meneer’. De man misbruikte haar vanaf de eerste dag. Kim van Kooten baseerde haar roman op de jeugd van haar vriendin.

Het is niet dat ze er geheimzinnig over wil doen, maar: ,,Heb je eters, komen de verhalen over vroeger op tafel: ‘Pauline, hoe was het eigenlijk vroeger bij jou thuis?’ Als ik het eerlijk zou vertellen… Je kunt dit nooit zeggen en dan overgaan op: Wie lust er nog een toetje.”

Op de jeugd van Pauline Barendregt (46) is nu een boek gebaseerd. Het romandebuut van scenarioschrijver en actrice Kim van Kooten (41). Kim weet nog goed hoe ze vijf jaar geleden bij Pauline in de tuin zat. Een beetje te klagen eigenlijk, zegt ze achteraf.. Ze had net het scenario van ‘Alles is familie’ af. ,,Ik was er supertrots op, maar het viel me zwaar en ik dacht ook: hoe moet ik nu verder? Ik vond spelen heel leuk, maar schrijven ook. Toen zei Pauline: Misschien moet je een keer een boek schrijven!” Dat had Kim van Kooten al lang in haar achterhoofd. ,,Ik wilde dolgraag een roman schrijven, maar had geen verhaal.” In de tuin, bij Pauline, was het even stil. ,,Toen sprak Pauline de nu al legendarische zin tussen ons uit: ‘Ik heb wel een verhaal voor je.’”

Kim van Kooten voelde meteen dat het bijzonder was, zegt ze. En dat het belangrijk was. ,,Maar ik wist niet wat het behelsde. Het was geen verhaal wat Pauline heel makkelijk vertelde.”

Ze maakten een werkafspraak, de week erop. ,,Pauline heeft mij haar verhaal uit de doeken gedaan. Ze bleef heel zakelijk. ‘Luister, we gaan hier niet zitten huilen met ’n tweetjes’, zei ze. ‘Ik wil gewoon weten of jij mijn verhaal interessant en mooi genoeg vindt om er een roman van te maken’.”

Er gebeurde heel veel met haar, zegt Kim van Kooten. ,,Ik was ontroerd en ik was geshockeerd. Pauline is mijn vriendin en ik houd van haar. Dat jouw vriendin in haar jeugd zo is geschonden, dat moet je eerst een plekje geven.”

Het knappe en het gekke is, vertelt Kim van Kooten, dat het heel heftig was, maar dat Pauline precies in haar hoofd had wat ze wilde. ,,Ze had de structuur voor het boek al klaar.”

Kim van Kooten vond het meteen een mooi verhaal. Maar dacht wel: ,,Als ik deze vriendschap kapot wil maken, moet ik er een roman van maken.” Toch, na drie weken bedenktijd: ,,Ja, ik wil. Het was als een huwelijk, een verbintenis die wij aangingen. Ik wilde het verhaal van Pauline schrijven in een roman.”

Een rollercoaster volgde, Pauline voedde Kim met anekdotes, met muziek, verhalen, met foto’s. ,,Het was voor ons allebei zwaar. Hilarisch, verschrikkelijk verdrietig ook. Maar echt van ons samen. Zij heeft mij de kans gegeven om dit te mogen schrijven.”

Waarom wilde Pauline dat Kim haar verhaal zou romantiseren?
Pauline: ,,Het laatste dat ik wilde is dat het een zielige biografie zou worden. Ik wilde zo graag van iets lelijks iets moois maken.” Dus, zegt ze, was ze zelf al begonnen met schrijven. ,,Maar ik ben een vormgever. Ik denk in kleur, in beeld, in materiaal. Ik worstelde er enorm mee. Schreef ik; dacht ik: eerst de was uit de droger.” Haar verhaal moest iets van belang worden. ,,Een roman.”

Precies in die tijd zat Kim bij haar in de tuin. ,,We waren bevriend, maar ik had nog nooit op die manier naar haar gekeken. Toen zij zei: ik wil een roman schrijven maar ik heb geen verhaal, zei ik voor de grap: ‘nou, ik heb wel wat’.”

’s Avonds in bed – ze kon niet slapen – realiseerde ze zich: ,,Kim kennende, met haar toon, haar luchtigheid, de manier waarop ze schrijft. Dit is zoals het moet.”

Pedofilie. Een heftig onderwerp, beseffen Kim van Kooten en Pauline Barendregt zich heel goed. Pauline: ,,Ik voel een verantwoordelijkheid om mensen mijn verhaal te vertellen. Dit is heel heftig, maar het betekent niet dat het niet bestaat. Ik wil dat mensen weten dat een pedofiel niet die enge man in de bosjes is. Het is dichterbij dan je denkt.”

Kim moest in het hoofd van de 5-jarige Puck kruipen.

,,Ik ben gewend mij te verplaatsen in personages. Maar nu kwam het wel heel dichtbij. Ik heb de vriendschap soms even moeten uitzetten. Uiteindelijk ben ik Pauline geworden.”

Ze voelde de verantwoordelijkheid om het verhaal van haar vriendin zo goed mogelijk te vertellen. ,,Lastig, maar ook mooi. Een ontzettende eer dat iemand je dat vertrouwen geeft. Dat Pauline dit aan mij durfde te geven.”

Op 9 november ligt het boek in de winkel en weet de hele wereld van het verleden van Pauline. Ze weet dat ze sterk genoeg is. ,,Ik voel een verantwoordelijkheid om dit te maken. Het is voor mij belangrijk om dit te vertellen. Het is geschreven vanuit het oogpunt van een kind. Een kind heeft geen referentiekader. Een kind is loyaal aan de dader, weet niet dat het iets verkeerds is, doet alles om het te verbergen. Ik wilde de stem van het kind laten zien.”

Zodat, zegt ze, mensen zich verantwoordelijk voelen. ,,Als je het hebt over kindermisbruik, gaat het over uitersten. Mensen denken: hier klopt iets niet. Maar durven er niks mee omdat ze het niet zeker weten. Maar als het eenmaal is uitgekomen staat de goegemeente op om de stenen door de ruiten te gooien. Dat doet een kind óók pijn. Maar tussen niks doen en stenen gooien ligt een zee van nuance.”

Kim: ,,In het boek zit een aantal momenten waarop je denkt: vráág dan! Dat is zoals het in het echt ook vaak gaat.”

Dat is wat ze ook graag in de roman wilden. ,,Zeg het dan! Kijk achter je! Het moest een pageturner worden. Spannend.”

Maar ook willen ze het bewustzijn verbeteren. Kim: ,,Tijdens het schrijven van deze roman ben ik veel alerter geworden. Niet alleen op misbruik, maar ook op kinderen die zomaar op straat onder een auto dreigen te lopen. ,,Een extra bewustzijn waar ik heel blij om ben.”

Pauline: ,,Het is echt aan de hand. De cijfers zijn schrikbarend. Eén op de vier meisjes en één op de zeven jongens krijgt er voor z’n 18e mee te maken. Dus ergens in de straat waar je woont gebeurt het.”
Dus: als ze mensen een onvergetelijke leeservaring kunnen bezorgen en tegelijk de antenne in de goede richting kunnen plaatsen, is het gelukt.
Kim: ,,Maar wel met een heel mooi boek.”

cover-Lieveling-simulatie-DEFST-15cm-300dpi

Kim van Kooten: Lieveling
240 blz. €19,99.
Lebowski

Het verhaal:

Een meisje van vijf, Puck, woont met haar matig begaafde moeder in een achterstandswijk in Rotterdam. Op een dag reageert haar moeder op een contactadvertentie. Eerst staat er: niet onbemiddeld zoekt hulp in de huishouding. Vooral dat ‘niet onbemiddeld’ spreekt die moeder aan. Ze solliciteert naar de functie, waarbij ze vermeldt dat ze geen man heeft, maar wel een dochtertje. De vrouw wordt direct aangenomen en niet veel later verhuizen moeder en dochtertje naar een kapitale villa in Zwijndrecht. Het lijkt een sprookje. De man trouwt met de vrouw en ontfermt zich over het meisje. De man is pedofiel.

Kim van Kooten en Pauline Barendregt vertelden voor het eerst samen in het openbaar over het boek tijdens het festival Überamstel, afgelopen zondag in Amsterdam. Daar is dit verslag op gebaseerd.

Lieveling verscheen op 7 november en komt binnen in de CPNB top 60 op 1.

© foto Lebowski Uitgevers