Eten is status. Eten is macht. Eten is seks. Eten is geluk. In Zeven soorten honger speelt Renate Dorrestein op kluchtige wijze met onze hysterische aandacht voor voedsel en gezondheid. ,,Dit gaan we een keer zat worden, toch?”


De eerste vraag stelt ze zelf. ,,Heb je al ontbeten?” Hoofdschuddend hoort ze het antwoord aan. ,,Je ontbijt nooit? En je wéét hoe slecht dat voor je is?”
Renate Dorrestein spoelt de laatste hap van haar croissantje weg met koffie. Het is nog vroeg, deze eerste dag van het weekend in hotel ’t Lansink in Hengelo, waar ze gisteravond dineerde met lezers. ,,Gezellig was het. Natuurlijk is het weer eens veel te laat geworden.”
Zo meteen gaat ze via signeersessies langs boekhandels in Hengelo en Deventer weer terug naar
huis. Heerlijk vindt ze het contact met lezers als een boek af is. ,,Weten hoe het landt. Wat mensen er in lezen.”
Geen betere timing dan nu, had ze kunnen bedenken voor Zeven soorten honger. De roman speelt zich af in een afslankkliniek voor rijke mannen met extreem overgewicht. Onder de strenge aanvoering van het echtpaar Nadine en Derk Ravendorp proberen de maatschappelijk geslaagde mannen hun overtollige kilo’s kwijt te raken. Niemand heeft het exclusieve kuuroord ooit verlaten zonder daarin te slagen.

,, Nog nooit is een roman van mij zo ‘spot on’ verschenen”, knikt ze. ,,Kookboeken en afslankboeken; dat is hét grootste segment in de boekenmarkt op dit moment. Het heeft ook te maken met het ideaal dat we met z’n allen hysterisch nastreven. Nooit eerder was eten en gezondheid zo’n hype.”
Toch gaat haar idee voor deze roman jaren terug. ,,Het werd mij aangereikt. Ik was met Maarten – mijn man – op vakantie in Spanje en op de terugweg kwamen we langs Marbella. ‘Hier woont Dirk’, zei Maarten.” Haar man, vertelt ze, zit in het vastgoed en moest voor de gemeente Amsterdam in het kader van een opschoningsactie van de Wallen bordelen en prostitutieramen herbestemmen. ,,Dirk was eigenaar van een hele serie bordelen en ramen.” Renate Dorrestein had alle verhalen gretig aanhoord, maar Dirk had ze nooit ontmoet. ,,De kans om hem een keertje te zien vond ik wel leuk. We zaten op een terras koffie te drinken en koffie te drinken. Het was ver na lunchtijd en ik had vreselijke zin in een broodje. Toen ik vroeg of we wat konden bestellen zei Dirk dat hij niet at. Hij was net 60 kilo afgevallen, in een half jaar tijd. Hij had zichzelf op een draconisch regime gezet. Hele nachten op de loopband, cold turkey afkikken van vijf liter champagne op een dag. Hij zei wel tien keer: ‘het is een hel geweest Renate, een hel!’ Hoe heb je het dan volgehouden?, vroeg ik. Toen bleek dat hij had gewed om een miljoen euro dat hem dit zou lukken. Het mooiste vond ik nog dat hij zei: ‘Als het een half miljoen was geweest, had ik het niet volgehouden.’”

Dat was vijf jaar geleden. ,, Ik vond het zó crazy. Maar ik was me er niet van bewust dat dit verhaal in mijn hoofd bleef sudderen. Doordat dat koken en eten de laatste jaren ontzettend naar de maatschappelijke voorgrond is geschoven, wilde het idee maar niet wegzakken.”
Ze nam het onbewust waar, zegt ze. ,,Als een maatschappelijk gegeven dat er eerst nog niet was en dat zich ineens vooraan in de arena heeft genesteld. Ineens zakte alles bij elkaar en diende zich de juiste vorm aan voor dit boek. Toen ben ik gaan schrijven.”

We zijn doorgeslagen, vindt ze. ,,Je kunt de tv niet aanzetten of er staat een topkok te koken. Als er een nieuwe schijf van vijf wordt gelanceerd is dat zo ongeveer wereldnieuws. De ene dieethype volgt de andere.” Vijf jaar geleden was dat nog niet zo. ,,Nu heeft iedereen verstand van koken. Het is statusverhogend. Mijn vriendinnen gaan op vakantie naar boerenmarkten. Die hang naar ambachtelijke streekproducten, ze doen nooit meer iets anders dan in verse vijgen knijpen.”
Het is een nieuwe religie. ,,Gij zult niet zondigen. En dan krijg je dat hele volksstammen denken dat ze lactose-intolerantie hebben of niet meer tegen gluten kunnen. Ik zat laatst op een terrasje en hoorde een jonge vrouw tegen een vriendin zeggen: ‘Eet jij nog brood?’ Op een toon van: rook jij nog? Er wordt voortdurend uitgevaardigd wat gezond en goed voor ons zou zijn. En daar houden we ons ook vrij hysterisch aan.”

Heb je zelf ook een tik van de molen gekregen?
,,Weet je, ik houd helemaal niet van dat geredder in de keuken. Dus het glijdt langs me heen. Ik neem het waar als een antropoloog die vreemde stammen bestudeert.”
En dan ziet ze dat eten statusverhogend werkt. ,,Het is iets wat ons tot een hoger plan lijkt te moeten brengen. Als jij naar een ambachtelijke vleesjuwelier kunt op zaterdag om biefstukken van 25 euro te kopen, zegt dat iets over jou.”
Het ingewikkelde van eten is natuurlijk dat je er niet omheen kunt. ,,Het is overal om ons heen, elke dag. We hebben het ook nodig. Het is overleven. Omdat je er niet aan kunt ontsnappen, kan het ook heel problematisch worden. Alcohol of roken, daar hóef je niet ’s morgens om acht uur mee te beginnen. Je kunt zonder. Maar niet zonder eten of drinken. Het is nodig om jezelf in stand houden.”

De toon van Zeven soorten honger is licht. Past dat bij het onderwerp?
,,Ik wilde voor de verandering een keer iets totaal kluchtigs schrijven. Dat is niet gelukt, daarvoor is het soortelijk gewicht toch weer te hoog geworden. Maar dat lichtvoetige is er in gebleven. Voor mijn eigen arbeidsplezier doe ik nu eens dit en dan weer dat.”
Je kunt over ieder onderwerp op aarde een klucht schrijven, zegt ze. ,,Dus ook dit onderwerp leende zich er heel goed voor. Het relativeert enorm om te kunnen lachen om iets. Als je in de lach schiet, zie je per definitie twee kanten aan een zaak. Humor is onthullend. Je laat iets zien omdat je iemand ontwapent in de lach.”

Je voert de humor wel heel ver door…
,,Zó leuk om te doen: Tot waar kun je gaan zonder uit de bocht te vliegen? Waar zal het voor de lezer nog leuk zijn en waar wordt het oncomfortabel? Een oncomfortabele lach is ook een lach. Lachend ongemak kan je veel brengen.”
Ze knikt. Dat ze het personage gebaseerd op Jules Paradijs, de voormalige hoofdredacteur van de Telegraaf, flink wat moeite laat doen om slank te worden, vindt ze zelf ook wel geestig. ,,Jules Paradijs heeft natuurlijk een maagverkleining ondergaan. Maar zo had het kunnen gaan, als de techniek nog niet zo ver gevorderd was.”
Tegenwoordig neemt niemand nog de moeite om maandenlang te lijnen, zegt ze. ,,Iedereen gaat naar zo’n obesitaskliniek voor een maagverkleining. Omdat het makkelijk is, ja. Omdat het kan. Je bent in één klap klaar. Iedere keer als jij een bekende Nederlander ziet die plotseling prachtig mooi slank is, kun je er vergif op innemen dat dat via een operatie is gegaan.” Dat is tegelijk de reden waarom het bergafwaards gaat met het kuuroord van Nadine en Derk in Zeven soorten honger. ,,De techniek maakt het mogelijk dat we afslanken op een makkelijke manier.”

Je hebt vaker over voedsel geschreven. Kan literatuur zonder eten?
,,Leuke vraag. Het hoort zo bij de instandhouding van de mens dat je je kunt voorstellen dat er geen roman is zonder dat er een hap wordt genuttigd. Samen aan tafel zitten is vaak een bron voor misverstanden. Traditioneel met kerstmis, moet iedereen aan tafel met elkaar in de slag. Niet alleen het eten zelf, maar ook de setting is heel uitnodigend om dingen uit de hand te laten lopen. Samen eten moet gezellig zijn, maar is dat lang niet altijd.”
De gewoonheid, de alledaagsheid van eten is bedrieglijk. ,,Eten heeft te maken met onze diepste instincten om te willen overleven. Desnoods ten koste van elkaar. Voedsel kan ook dienen als een krachtige metafoor voor alle zaken des levens. Maar door de gewoonheid, de alledaagsheid, is het voor iedereen herkenbaar. Iedereen trapt er ook in. Oh ze gaan een ijsje eten, dat zal wel goed aflopen… Spelen met een verwachting, dat is ook leuk. En het dan heel anders laten aflopen.”

Als zeven soorten honger iets duidelijk maakt, is het wel hoe belachelijk wij ons op dit moment met eten bezig houden.
,,Het is natuurlijk heel ingewikkeld dat in het Westen zo’n beetje de helft van de bevolking obesitas heeft en elders op aarde zoveel gebrek wordt geleden. Het zijn twee werelden die elkaar niet meer raken. Ik las een paar weken geleden in Trouw een paginagroot artikel over de hongersnood in zuidelijk Afrika. 43 miljoen mensen worden daarmee bedreigd. Ik sla de pagina om en er staat een even groot stuk over een culinair kookboek voor zuigelingen. Culibaby’s geheten. Want het is toch wel erg dat onze kinderen opgroeien met potjes Nutricia. Kaviaar moet je ze geven en zwezerik. Kalfstongetjes. Het mag allemaal in de blender. Door het omslaan van die ene pagina werd het ook zo dramatisch: er is geen verschil meer. Dit bestaat kennelijk naast elkaar zonder dat we het bevragen. Zonder dat we het wonderlijk zijn gaan vinden. Honger en overdaad hebben hetzelfde gewicht.”

Ze voorspelt dat het einde van de voedselhysterie in zicht is. ,,Deze verafgoding van de rode biet en de vergeten groentes, dit gaan we toch niet volhouden? Je ziet altijd dat de wal het schip keert als een verzadigingspunt is bereikt. Dan verliezen we onze belangstelling, moet weer iets anders ons gaan prikkelen.”
Dan kan de roman de kook- en afslankboeken mooi uit de top vijf van de bestsellerlijst verdringen. ,,Ja! Dat zou fijn zijn.”

Renate Dorrestein: Zeven soorten honger
271 blz. €19,99.
Podium